Rhybudd amrwd am y bygythiad i greu Cymru sy'n gyfartal o ran rhywedd

8th March 2021
“Os na fyddwn ni’n herio ac yn newid nawr, yna bydd cydraddoldeb rhywedd yng Nghymru yn dod i stop ac hyd yn oed yn cymryd cam yn ôl.” - Dyna’r rhybudd gan Cerys Furlong, Prif Weithredwr Chwarae Teg, ar Ddiwrnod Rhyngwladol y Merched eleni (8.3.21).

Mae gan Cerys a’r elusen cydraddoldeb rhywedd y mae’n ei harwain bryderon dybryd o ran creu Cymru decach, yn enwedig wrth i ni nesáu at etholiadau’r Senedd a bwrw ati i sicrhau adferiad yn dilyn pandemig Covid-19.

Mae nifer y menywod mewn seddi y gellir eu hennill yn etholiadau’r Senedd fis Mai yn syfrdanol o isel a gallai hyn arwain at senedd yng Nghymru sy’n cael ei rheoli gan ddynion gwyn ac o bosib fod heb unrhyw ferched BAME unwaith eto.

Mae’r wybodaeth hon, ynghyd â’r ffaith bod Covid-19 wedi datgelu a gwaethygu anghydraddoldebau, yn creu darlun llwm iawn i Gymru. Mae menywod ddwywaith yn fwy tebygol na dynion o fod yn weithwyr allweddol, yn fwy tebygol o fod wedi colli eu swyddi ac ysgwyddo’r cyfrifoldebau o addysgu gartref a gofalu.

Felly mae Chwarae Teg yn herio pleidiau gwleidyddol i ymrwymo i’r newidiadau sydd eu hangen cyn ei bod hi’n rhy hwyr. Wrth lansio ei Maniffesto ar gyfer Cydraddoldeb Rhywedd yng Nghymru’ ddiwedd y llynedd galwodd yr elusen ar y rhai sydd mewn grym i sicrhau gweledigaeth ar gyfer Cymru lle gall pob merch o bob cefndir a phrofiad gyflawni a ffynnu.

Thema Diwrnod Rhyngwladol y Merched eleni yw #DewisHerio a dyna’n union beth rydyn ni’n ei wneud. Mae'n briodol iawn o ystyried y sefyllfa enbyd y gallem ei hwynebu fel menywod yn dilyn etholiadau'r Senedd, ac wrth i ni adfer o'r pandemig. Mae'n bwysig deall nad yw'r anghydraddoldeb hwn yn anochel.

"Mae’n edrych yn debyg y bydd y Senedd nesaf yn cymryd cam difrifol a phryderus iawn yn ôl o ran cynrychiolaeth menywod. Nid yw'n ddigon i ddewis ymgeiswyr amrywiol os mai dim ond dynion gwyn sydd yn y seddi y gellir eu hennill. Dyw hyn yn ddim mwy na symboleiddiaeth a thicio blwch gan bleidiau gwleidyddol.

“Yn 2021 mae’n sefyllfa hynod siomedig, yn enwedig gan nad ydym erioed wedi cael menyw o liw wedi’i hethol i’r Senedd. Mae angen i ni weld gweithredu cadarnhaol nid yn unig o ran rhywedd ond hefyd o ran amrywiaeth.

“Yn ein Maniffesto ar gyfer Cydraddoldeb Rhywedd yng Nghymru, fe gynnigom gamau gweithredu ac fe wnaethom argymhellion. Roedd y rhain yn cynnwys cynyddu maint y Senedd i 90 aelod etholedig, gyda chwota rhywedd; mwy o ddatblygu mentrau wedi'u hanelu at fenywod; a galluogi pobl i sefyll mewn etholiad ar sail rhannu swyddi.

“A phan mae gwleidyddion yn edrych tuag at ein hadferiad o’r pandemig, rhaid i gynlluniau dargedu gwraidd y problemau sy’n effeithio ar fenywod a dangos ymrwymiad gwirioneddol i wella amodau – yn hytrach nag aros yn yr unfan.

“Yn ogystal â hyn rydym yn herio ein llywodraethwyr yn y dyfodol i wella amodau yn dilyn y pandemig trwy fynd i wraidd achosion cydraddoldeb rhywedd.

Cerys Furlong
Prif Weithredwr, Chwarae Teg