Angela Kwok

17th January 2020

Roedd Angela yn fodel rôl gwirioneddol ysbrydoledig i bob menyw yng Nghymru. Cafodd effaith ar fywydau llawer o bobl trwy wneud gwahaniaeth cadarnhaol gwirioneddol, darparu eiriolaeth, cyngor a chymorth i’r boblogaeth Tsieineaidd yng Nghaerdydd, yn enwedig ei menywod, a rhoi llais i’r rheiny nad oeddent yn teimlo yr oedd ganddynt lais cyn hynny.

Cyrhaeddodd Angela y DU yn 16 oed o Hong Kong, gan siarad ychydig iawn o Saesneg ac yn wynebu gwahaniaethau diwylliannol enfawr. Fodd bynnag, gwnaeth ei hagwedd gadarnhaol a’i gwaith diflino wahaniaeth anfesuradwy i fywydau llawer o fenywod Tsieineaidd oedd yn byw yng Nghymru.

Ar ôl priodi yn 19 oed, sefydlodd hi a’i gŵr fusnes tecawê yn y ddinas. Fodd bynnag, golygai hyn weithio oriau anghymdeithasol a sylweddolodd Angela ar effeithiau bywyd cymdeithasol cyfyngedig ar y menywod yn ei chymuned, llawer o fenywod Tsieineaidd yn teimlo’n unig a gydag ond ychydig o Saesneg yn methu cael gafael ar wasanaethau sylfaenol fel iechyd.

Dechreuodd fynd gyda’r menywod i apwyntiadau meddygfeydd teulu a chefnogi gyda chyfieithu, gan sefydlu Cymdeithas Menywod Tsieineaidd De Cymru yng nghanol y 1980au yng Nghanolfan Gymunedol Glanyrafon, lle roedd dros 50 o fenywod yn cyfarfod yn wythnosol. Roedd yn gyfle iddynt siarad a chymryd rhan mewn gweithgareddau fel coginio, gwnïo, gwersi Saesneg, dosbarthiadau cyfrifiadur, digwyddiadau cymdeithasol teuluol a theithiau diwrnod.

Yn anffodus, yn niwedd y 1980au, llosgodd y ganolfan i lawr, ond a hithau’n benderfynol, ffurfiodd Angela sefydliad newydd, Cymdeithas Gwasanaeth Cymunedol Tsieineaidd Caerdydd, a oedd unwaith eto’n darparu eiriolaeth, cyngor a digwyddiadau i’r boblogaeth Tsieineaidd gynyddol yng Nghaerdydd.

Yn ystod ei bywyd, ymgymerodd Angela hefyd â nifer o gyfrifoldebau gwirfoddol eraill. Rhoddodd gefnogaeth i Heddlu De Cymru gyda chyfieithu, daeth yn aelod o’r Cyngor Cydraddoldeb Hiliol, dechrau sefydlu’r Fynwent Tsieineaidd ym Mhantmawr, Caerdydd a gweithredodd fel mam “ddirprwyol” i o leiaf 15 myfyriwr Tsieineaidd benywaidd o dramor yn ystod gwyliau’r Brifysgol.

Yn anffodus, bu farw Angela yn 2016, ond mae ei holl waith caled o sefydlu cymuned gydlynol Tsieineaidd a chodi ei phroffil yng Nghaerdydd yn amlwg heddiw wrth i’r gymuned aros yn unedig ac yn gynhwysol yn amrywiaeth eang y Gaerdydd amlddiwylliannol.

Roedd fy mam yn ddelfryd ymddwyn ysbrydoledig gwirioneddol i bob menyw yng Nghymru. Cyffyrddodd â bywydau llawer o bobl gan wneud gwahaniaeth cadarnhaol gwirioneddol, gan roi cymorth i'r rheini yr oedd ei angen a llais i'r rhai nad oeddent yn teimlo bod ganddynt un. Mae'r rhai a oedd yn ei hadnabod yn ei cholli'n fawr ond rydym yn benderfynol y bydd ei hetifeddiaeth yn parhau ac mae'r Plac Porffor hwn yn ffordd o wneud hynny, i sicrhau ei bod hi a'i holl waith caled yn cael ei chofio am flynyddoedd i ddod. Byddwn yn annog cynifer o aelodau o'r cyhoedd â phosibl i ddod i'w hanrhydeddu, byddai wrth ei bodd.

Temmy Woolston
Merch Angela Kwok