Ers sefydlu Chwarae Teg, mae llawer o gynnydd wedi’i wneud tuag at sicrhau cydraddoldeb rhywiol yng Nghymru. Fodd bynnag, mae’r sefyllfa o ran cynnydd tuag at gydraddoldeb yn newid yn ddramatig os ydym yn ystyried profiadau rhyngblethol menywod Duon ac Asiaidd a Lleiafrifoedd Ethnig (BAME) sy’n byw yng Nghymru.

Mae menywod BAME yn cael eu hymyleiddio fwyfwy; maent yn bellach i ffwrdd o’r farchnad lafur, heb gynrychiolaeth ddigonol mewn swyddi â grym a dylanwad, ac yn fwy tebygol o fod yn byw mewn tlodi. Er bod menywod BAME yn wynebu rhwystrau cyffredin i’r gweithle ar sail rhyw, fel mynediad i ofal plant, maent yn wynebu anghydraddoldebau a rhagfarnau hiliol ychwanegol sy’n ei gwneud yn fwyfwy anodd iddynt ddod o hyd i waith a chamu ymlaen yn y gwaith.

Fodd bynnag, nid yw profiadau menywod BAME yr un fath yn union; maent yn amrywio’n sylweddol ar sail ethnigrwydd, cenedligrwydd, oedran, crefydd a statws ymfudo, yn ogystal â ffactorau eraill yn ymwneud â’u hunaniaeth. Felly, ni fydd un dull cyffredin o fynd i’r afael â’r rhwystrau sy’n wynebu menywod BAME yn llwyddo. Mae’n hollbwysig bod lleisiau a phrofiadau menywod BAME gwahanol yn cael eu clywed, a’u bod yn llywio polisi ac ymarfer ar lefel Llywodraeth, ym myd busnes, mewn undebau llafur ac mewn cymdeithas sifil yn ehangach. Byddai sicrhau bod y sefydliadau hyn yn fwy cynrychioladol, gan gynrychioli menywod BAME yn deg, yn gam pwysig tuag at sicrhau bod lleisiau gwahanol yn cael eu clywed.

Hyd yn hyn, mae profiadau menywod BAME wedi’u hanwybyddu gan amlaf mewn gwaith ymchwil, yn enwedig yng nghyd-destun Cymru, ac mae diffyg data wedi’i ddadgyfuno a data sy’n cael ei gasglu’n rheolaidd yn ei gwneud yn anodd mesur cynnydd. Nod y gwaith ymchwil hwn yw dechrau llenwi’r bwlch mewn gwybodaeth am brofiadau menywod BAME yn economi Cymru, ac ennyn trafodaeth ar sail ein hargymhellion ar gyfer Cymru.

Fel rhan o’r gwaith ymchwil hwn, rydym wedi cyflwyno argymhellion polisi ar gyfer y Llywodraeth, Busnesau, Undebau Llafur ac asiantaethau eraill er mwyn mynd i’r afael â rhai o’r rhwystrau i gyflogaeth sy’n wynebu menywod BAME. Hefyd, rydym yn ceisio ysgogi sgwrs ehangach am rôl menywod BAME yn economi Cymru, er mwyn sicrhau bod eu lleisiau’n cael eu clywed a’u bod yn gallu gwireddu eu potensial. Er y bydd menywod BAME eu hunain yn gyfarwydd iawn â llawer o’n canfyddiadau a’n hargymhellion, dylent fod yn ddadlennol i eraill. Rydym yn ymrwymo i ddefnyddio ein sefyllfa a’n dylanwad er budd menywod o bob math

Dim ond gydag arweiniad a chefnogaeth sefydliadau ledled Cymru a oedd yn gweithio gyda menywod BAME yr oeddem yn gallu cynnal yr ymchwil hon. Gellir darllen rhai sylwadau ar yr ymchwil a’r effaith y maent yn gobeithio y bydd yn ei chael yma:

Aliya Mohammed, Race Equality First

“Rydym ni wedi camu’n fras i gyfeiriad cael cydraddoldeb i ferched, ond fel y gwyddom, mae ffordd bell eto i fynd. Mae hyn yn arbennig o wir yn achos menywod BAME: mae mwyafrif mawr o’n buddiolwyr benywaidd yn dweud wrthym eu bod yn teimlo eu bod wedi’u hynysu’n aml, hyd yn oed yn y gweithle, a’u bod yn cael eu cyfyngu i wneud ‘gwaith gwael’ sy’n rhoi cyflog isel a fawr o gyfle i ddatblygu, gan beri iddi fod yn anodd iddynt ddianc rhag tlodi – hyd yn oed pan fyddan nhw mewn gwaith. Mae’r ymchwil hwn yn amserol iawn a bydd yn tynnu sylw at y rhwystrau allweddol a brofwyd gan fenywod BAME wrth iddynt geisio datblygu gyrfa, a hefyd, i raddau, y cyswllt rhwng tlodi ac ethnigrwydd.”

Samina Khan, Cardiff and Vale College

“Mae cymunedau BAME, yn enwedig menywod, yn dal i wynebu rhwystrau i gael gwaith er gwaetha’r ffaith fod Dyletswydd Cydraddoldeb Sector Gyhoeddus wedi bod ar waith ers 2011. Awgryma proffil cymdeithasol-economaidd Cymru fod pobl BAME yn rhai o’r tlotaf a mwyaf difreintiedig yn ein cymunedau. Bydd diffyg cyfranogi’n economaidd yn achos menywod BAME yn parhau i effeithio ar uchelgais y genhedlaeth nesaf yn ogystal â chyfrannu at gynnal cymunedau yn y fagl dlodi. Mae’r ymchwil hwn yn hirddisgwyliedig ac amserol, wrth i Lywodraeth Cymru gynnal yr adolygiad cydraddoldeb rhywedd. Gobeithio y bydd argymhellion yn bwydo polisi llywodraeth Cymru a fydd yn effeithio’n gadarnhaol ar fenywod BAME a merched eraill.”

Shavanah Taj, PCS Welsh Secretary/Vice President Wales TUC

“Mae’r darn pwysig hwn o ymchwil yn amserol iawn wrth i ni gychwyn ar gyfnod o Brexit drwy lens Prif Weinidog newydd ar y DU a’r posibilrwydd o gynnal etholiad cyffredinol.

“I ormod o bobl o lawer, gan gynnwys menywod BAME, mae gwaith wedi troi’n beth ansefydlog, ansicr sy’n talu’n wael. Yn hytrach na bod yn gyfle i unigolion a chymunedau weld cynnydd, daeth gwaith yn fagl tlodi i lawer. Rwy’n croesawu ymrwymiad Jane Hutt, y Dirprwy Weinidog a Phrif Chwip, i weithio mewn partneriaeth gyda TUC Cymru a Fforwm Hil Cymru i ddatblygu cyflenwad talent cynaliadwy er mwyn gwella cynrychiolaeth BAME mewn rolau arwain uwch yn y sectorau cyhoeddus a phreifat, yn ogystal â gwella diwylliant gweithleoedd er mwyn cefnogi amrywiaeth, gan sicrhau fod cyflogwyr yn darparu mewn meysydd fel Adrodd ar Gyflog ethnigrwydd gorfodol a darparu’n ymarferol y Siarteri Hil yn y Gwaith. Mae mentrau a gweithredoedd o’r fath yn hanfodol os ydym ni’n mynd i wir gynrychioli Cymru heddiw.”

Ginger Wiegand, Ethnic Youth Support Team (EYST)

“Mae’r ymchwil hon yn cynrychioli galwad amserol a brys i weithredu. Mae ymchwil wedi dangos dro ar ôl tro bod cosbau tâl ethnig yn barhaus ac wedi ymwreiddio a bod menywod BAME yn profi cyni ar ei waethaf. I bob sector ac i bobl yng Nghymru, mae hwn yn bryder difrifol o ran hawliau dynol, sydd wedi’i wreiddio’n sefydliadol ac sydd angen sylw a gweithredu ar frys.”